Tiến trình thực hiện DHDA
Dựa trên cấu trúc của dạy học theo dự án, người ta có thể chia tiến trình dạy học theo dự án làm nhiều giai đoạn nhỏ hơn. Sau đây là một cách chia tiến trình dạy học theo dự án thành 5 giai đoạn.
Chọn đề tài và xác định mục đích của dự án:
GV và HS cùng nhau đề xuất, xác định đề tài và mục đích của dự án, cần tạo một tình huống xuất phát chứa đựng một vấn đề hoặc đặt một nhiệm vụ cần giải quyết, trong đó chú ý đến việc liên hệ với hoàn cảnh thực tiễn xã hội và đời sống, cần chú ý đến hứng thú của người học cũng như ý nghĩa xã hội của đề tài.
GV có thể giới thiệu một số hướng đề tài để học sinh lựa chọn và cụ thể hoá. Đôi khi sáng kiến về việc xác định đề tài lại xuất phát từ phía HS. Giai đoạn này được K.Frey mô tả thành hai giai đoạn là đề xuất sáng kiến và thảo luận sáng kiến.
Xây dựng kế hoạch thực hiện:
Giai đoạn này HS với sự hướng dẫn của GV xây dựng đề cương cũng như kế hoạch cho việc thực hiện dự án. Khi xây dựng kế hoạch cần xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, kinh phí, phương tiện hỗ trợ, phương pháp tiến hành và phân công công việc trong nhóm.
Thực hiện dự án:
Các thành viên thực hiện công việc theo kế hoạch đã đề ra cho nhóm và cá nhân. Lúc này các hoạt động trí tuệ và hoạt động thực tiễn, thực hành,...được bộc lộ và được tác động xen kẽ qua lại lẫn nhau. Kiến thức lý thuyết, các phương án giải quyết vấn đề được thử nghiệm qua thực tiễn. Trong quá trình này sản phẩm của dự án và thông tin mới được tạo ra.
Trình bày sản phẩm dự án :
Kết quả thực hiện dự án có thể được viết dưới dạng thu hoạch, báo cáo, luận văn... Trong nhiều dự án các sản phẩm vật chất được tạo ra qua hoạt động thực hành. Sản phẩm của dự án cũng có thể là những hành động phi vật chất, chẳng hạn việc biểu diễn một vở kịch, việc tổ chức một sinh hoạt nhằm tạo ra các tác động xã hội. Sản phẩm của dự án có thể được trình bày giữa các nhóm học sinh, có thể được giới thiệu trong nhà trường, hay ngoài xã hội.
Đánh giá dự án:
GV và HS đánh giá quá trình thực hiện và kết quả cũng như kinh nghiệm đạt được. Từ đó rút ra những kinh nghiệm cho việc thực hiện các dự án tiếp theo. Kết quả của dự án cũng có thể được đánh giá từ bên ngoài. GV lượng hoá kiến thức, kỹ năng mới.
Hai giai đoạn cuối này có thể mô tả chung thành giai đoạn kết thúc dự án. Việc phân chia các giai đoạn trên đây chỉ mang tính chất tương đối. Quá trình tự kiểm tra, điều chỉnh cần được thực hiện trong tất cả các giai đoạn của dự án.
Quy trình tổ chức
Công đoạn chuẩn bị
Công việc của GV :
Xây dựng bộ câu hỏi định hướng: xuất phát từ nội dung học và mục tiêu cần đạt được.
Thiết kế dự án: xác định lĩnh vực thực tiễn ứng dụng nội dung học, ai cần, ý tưởng và tên dự án.
Thiết kế các nhiệm vụ cho học sinh: làm thế nào để học sinh thực hiện xong
thì bộ câu hỏi được giải quyết và các mục tiêu đồng thời cũng đạt được.
Chuẩn bị các tài liệu hỗ trợ giáo viên và học sinh cũng như các điều kiện thực hiện dự án trong thực tế.
Công việc của HS:
Cùng GV thống nhất các tiêu chí đánh giá .
Làm việc nhóm để xây dựng dự án .
Xây dựng kế hoạch dự án: xác định những công việc cần làm, thời gian dự kiến, vật liệu, kinh phí, phương pháp tiến hành và phân công công việc trong nhóm.
Chuẩn bị các nguồn thông tin đáng tin cậy để chuẩn bị thực hiện dự án.
Công đoạn thực hiện
Công việc của GV:
Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá học sinh trong quá trình thực hiện dự án.
Liên hệ các cơ sở, khách mời cần thiết cho học sinh.
Chuẩn bị cơ sở vật chất, tạo điều kiện thuận lợi cho các em thực hiện dự án
Công việc của HS:
Phân công nhiệm vụ các thành viên trong nhóm thực hiện dự án theo đúng kế hoạch .
Tiến hành thu thập, xử lý thông tin thu được.
Xây dựng sản phẩm hoặc bản báo cáo.
Liên hệ, tìm nguồn giúp đỡ khi cần.
Thường xuyên phản hồi, thông báo thông tin cho giáo viên và các nhóm khác qua các buổi thảo luận hoặc qua trang facebook .
Công đoạn tổng hợp
Công việc của GV:
Theo dõi, hướng dẫn, đánh giá học sinh giai đoạn cuối dự án .
Bước đầu thông qua sản phẩm cuối của các nhóm HS.
Công việc của HS:
Hoàn tất sản phẩm của nhóm.
Chuẩn bị tiến hành giới thiệu sản phẩm .
Công đoạn đánh giá
Công việc của GV:
Chuẩn bị cơ sở vật chất cho buổi báo cáo dự án.
Theo dõi, đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm.
Công việc của HS:
Tiến hành giới thiệu sản phẩm.
Tự đánh giá sản phẩm dự án của nhóm.
Đánh giá sản phẩm dự án của các nhóm khác theo tiêu chí đã đưa ra.
Các loại sản phẩm và thực hiện nhiệm vụ
Thành quả học tập bao gồm cả thành quả có thể đo lường (lượng hóa) và thành quả khó có thể đo lường (khó lượng hóa).
Vai trò của giáo viên và học sinh trong dạy học dự án
Vai trò của học sinh
Học sinh là người quyết định cách tiếp cận vấn đề cũng như phương pháp và các hoạt động cần phải tiến hành để giải quyết vấn đề đó .
Học sinh tập giải quyết các vấn đề của cuộc sống thực bằng các kĩ năng của người lớn thông qua làm việc theo nhóm .
Chính học sinh là người lựa chọn các nguồn dữ liệu, thu thập dữ liệu từ những nguồn khác nhau đó, rồi tổng hợp (synthesize), phân tích (analyze) và tích lũy kiến thức từ quá trình làm việc của chính các em.
Học sinh hoàn thành việc học với các sản phẩm cụ thể (dự án) và có thể trình bày, bảo vệ sản phẩm đó.
HS cũng là người trình bày kiến thức mới mà họ đã tích lũy thông qua dự án
Cuối cùng, bản thân học sinh là người đánh giá và được đánh giá dựa trên những gì đã thu thập được, dựa trên tính khúc chiết, tính hợp lý trong cách thức trình bày của các em theo những tiêu chí đã xây dựng trước đó.
Vai trò của giáo viên:
Khác với phương pháp dạy học truyền thống, giáo viên đóng vai trò trung tâm, là chuyên gia và nhiệm vụ chính là truyền đạt kiến thức, trong DHDA, GV chỉ là người hướng dẫn (guide) và tham vấn (advise) chứ không phải là “cầm tay chỉ việc” cho HS của mình. Theo đó, giáo viên không dạy nội dung cần học theo cách truyền thống mà từ nội dung nhìn ra sự liên quan của nó tới các vấn đề của cuộc sống, hình thành ý tưởng về một dự án liên quan đến nội dung học, tạo vai trò cho học sinh trong dự án, làm cho vai trò của học sinh gằn với nội dung cần học (thiết kế các bài tập cho học sinh)…Tóm lại, giáo viên không còn giữ vai trò chủ đạo trong quá trình dạy học mà trở thành người hướng dẫn, người giúp đỡ học sinh, tạo môi trường thuận lợi nhất cho các em trên con đường thực hiện dự án.
Ưu nhược điểm của dạy học dự án
Ưu điểm:
Các đặc điểm của DHDA đã thể hiện những ưu điểm của phương pháp dạy học này.
Có thể tóm tắt những ưu điểm cơ bản sau đây của dạy học theo dự án :
Gắn lý thuyết với thực hành, tư duy và hành động, nhà trường và xã hội .
Kích thích động cơ, hứng thú học tập của người học .
Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm .
Phát triển khả năng sáng tạo .
Rèn luyện năng lực giải quyết những vấn đề phức hợp .
Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn .
Rèn luyện năng lực cộng tác làm việc .
Phát triển năng lực đánh giá.
Nhược điểm:
DHDA không phù hợp trong việc truyền thụ tri thức lý thuyết mang tính trừu tượng, hệ thống cũng như rèn luyện hệ thống kỹ năng cơ bản .
DHDA đòi hỏi nhiều thời gian. Vì vậy DHDA không thay thế cho PP thuyết trình và luyện tập, mà là hình thức dạy học bổ sung cần thiết cho các PPDH truyền thống.
DHDA đòi hỏi phương tiện vật chất và tài chính phù hợp.